Synod

LIST BISKUPA BIELSKO-ŻYWIECKIEGO NA ROZPOCZĘCIE DROGI SYNODALNEJ W DIECEZJI

Drodzy Bracia i Siostry,

dwadzieścia lat po zesłaniu Ducha Świętego gromadzą się w Jerozolimie Apostołowie, Starsi i wielu nowych uczniów Jezusa. Powodem jest pierwszy wielki spór w Kościele: Co jest konieczne, aby się zbawić? Niepokój budzi stawiane przez niektórych wymaganie, by ochrzczeni poganie musieli także zachowywać Prawo Mojżeszowe. Spory pojawiły się w tych wspólnotach, w których obok żydowskich wyznawców Chrystusa coraz bardziej rosła liczba pogan przyjmujących wiarę i chrzest.

1.  Kościół w Jerozolimie z Apostołami i Starszymi słucha Ducha Świętego

W jaki sposób można rozwiązać kluczowy przecież spór z punktu widzenia wiary chrześcijańskiej? Nie przez demokratyczne głosowanie nad proponowanymi tezami ani nie przez dyskusję, w której do jakiejś opinii można przekonać za pomocą technik perswazji czy erystyki. Judaizm i chrześcijaństwo formułują zasady wiary na podstawie tego, co Bóg objawił wybranym ludziom i co zostało zapisane pod natchnieniem Ducha Świętego. Gdy więc pojawia się spór o prawdę dotyczącą zbawienia, Kościół gromadzi się, aby słuchać Ducha Świętego. On był przecież zapowiadany przez Jezusa, by doprowadzał Jego uczniów do całej prawdy (J 16, 13).

Dlatego Apostołowie, Starsi oraz inni wierni gromadzą się, by słuchać tego, co mówi Duch do Kościoła. Mówi zaś wpierw przez wierzących i świadczących o działaniu Boga w głoszeniu ewangelii. Mówi także przez tych, którym dał właściwe rozumienie Słowa Bożego. Duch Święty wreszcie daje słuchającym zgodną jedność w rozeznaniu odnośnie do tego, czego Bóg pragnie dla swojego Kościoła.

Zgromadzeni w Jerozolimie słuchają Pawła i Sylasa, mówiących o tym, jak wielu pogan porzuciło dotychczasowe życie i z wiarą zwróciło się do Jezusa. Piotr zaś potwierdza, że Bóg pragnie zbawić pogan przez wiarę, skoro Duch Święty zstąpił na pogan w domu setnika Korneliusza, gdy słuchali ewangelii. Ten sam Duch przekonał słuchających Go w Jerozolimie do przyjęcia prawdy, że Bóg zbawia pogan, gdy tylko wyznają wiarę w Jezusa jako Pana i Zbawiciela.

Następnie zgromadzeni w Jerozolimie rozpoznawali głos Ducha Świętego w słowach Jakuba Apostoła, który we włączeniu pogan do Kościoła widział wypełnienie zapowiedzi proroków o rozszerzeniu jednego ludu Bożego. Tenże Apostoł znalazł także sposób, jak zachować jedność w Kościołach, które tworzą ochrzczeni Żydzi, pragnący zachować przepisy Prawa oraz poganie, zachęceni do przyjęcia kilku zasad w postępowaniu.

Kiedy zaś Zgromadzeni na synodzie w Jerozolimie piszą list do Kościoła w Antiochii, są świadomi, że uważnie wsłuchali się w głos Ducha Świętego, który pozwolił im odkryć Boży zamiar wobec aktualnej sytuacji Kościoła. Dlatego postanowienie tego wzorcowego synodu zaczyna się od słów: „Postanowiliśmy bowiem, Duch Święty i my, nie nakładać na was żadnego ciężaru oprócz tego, co konieczne. Powstrzymajcie się od ofiar składanych bożkom, od krwi, od tego, co uduszone i od nierządu. Dobrze uczynicie, jeżeli powstrzymacie się od tego. Bywajcie zdrowi!” (Dz 15, 28-29).

2. Kościół Bielsko-Żywiecki jest na drodze synodalnej z całym Kościołem

Wielokrotnie w swoich dziejach Kościół gromadził się w podobny sposób, by wsłuchiwać się w Ducha Świętego przemawiającego przez zgromadzonych biskupów, prezbiterów, mnichów i przedstawicieli wiernych świeckich. Owocem wsłuchiwania się w głos Ducha Świętego były dokumenty formułujące zasady wiary i życia chrześcijańskiego lub wskazujące błędy i niebezpieczne poglądy. Różne były miejsca zgromadzeń, ich tematyka i zasięg odziaływania, zawsze jednak wzorem i przykładem było zgromadzenie się Kościoła w Jerozolimie, jeszcze za życia i z udziałem niektórych Apostołów.

Bracia i Siostry, Ojciec Święty Franciszek zaprasza wszystkich wiernych Kościoła na całym świecie do wkroczenia na drogę synodalną (sýnodos), by podkreślić wspólny udział w procesie podobnym do zgodnego podążania jedną drogą (gr. hodos). Owa wspólna droga (sýnodos) rozpocznie się w poszczególnych diecezjach, a zakończy w Rzymie. Ojciec święty zaprasza także Diecezję Bielsko-Żywiecką, abyśmy wsłuchiwali się w głos Ducha Świętego, dawali świadectwo i wyrażali pragnienia odnośnie do naszego Kościoła. Zebrane owoce słuchania w różnych grupach przesłane do Rzymu, powrócą do nas w słowach pociechy, zachęty i pouczenia od zebranych pod przewodnictwem następcy św. Piotra.

W ten sposób znajdujemy się w sytuacji Kościoła w Antiochii Syryjskiej, który przeżywał radość z przyjęcia wiary przez wielu pogan tego miasta. Wykazywał dynamizm wysyłając Sylasa i Pawła do głoszenia ewangelii w innych miastach. Gdy jednak żydowscy wyznawcy Jezusa z Judei wzbudzili spory i wątpliwości słowami: „Jeśli nie poddacie się obrzezaniu według zwyczaju Mojżeszowego, nie możecie być zbawieni” (Dz 15, 1), wówczas Kościół w Antiochii wkroczył na drogę synodalną wysyłając Pawła i Barnabę do Jerozolimy. Zabrali ze sobą świadectwo o wierze tego Kościoła oraz radość i wdzięczność Bogu z powodu obfitych owoców głoszenia ewangelii wśród pogan. Pamiętali także o głosach wywołujących zamęt i spory w sprawach zbawienia.

Zebrane w naszej diecezji owoce słuchania tego, co mówi Duch do Kościoła, wraz z tym, co stanowi powody do niepokoju, obawy i lęki, będą przekazane do Rzymu, wraz z głosami diecezji w Polsce i Europie. Paweł i Sylas w drodze do Jerozolimy dzielili się także świadectwem życia Kościoła, tym co usłyszeli od Ducha Świętego i radością z owoców ewangelizacji pogan. Po zakończeniu synodu wraz z jego listem wrócili z Jerozolimy do Antiochii (Dz 15, 25-30).

Ufamy, że ostateczne sformułowanie owoców rozpoczynającej się właśnie drogi synodalnej, których spodziewamy się w roku 2023, przyniesie wiele pociechy i nadziei w Kościele Bielsko-Żywieckim. Tak było bowiem w Antiochii Syryjskiej, gdzie przeczytany list spowodował „radość z pocieszającej treści”, a przybyli także z Jerozolimy Juda i Sylas „w częstych przemówieniach zachęcali i umacniali braci” (Dz 15, 31-32).

3. Co mamy czynić dla dobrych owoców drogi synodalnej?

Papież Franciszek zaprasza wiernych do słuchania Ducha Świętego w grupach tworzonych w parafiach lub z racji przynależności do jakiegoś ruchu, organizacji stowarzyszenia czy środowiska. Istnieje także możliwość dzielenia się owocami słuchania Ducha Świętego poprzez przesłanie swego głosu na podany adres w miejscu poświęconym synodowi na stronie diecezji.

W tych grupach chcemy najpierw nazwać nasze niepokoje i sformułować pytania oraz wsłuchać się w Ducha Świętego w naszym sercu, by usłyszeć Jego głos, natchnienie czy wskazanie. By w wątpliwościach odnaleźć światło, by rozeznać i nazwać pragnienia wpierw wobec swojego środowiska, rodziny, parafii, później zaś odkrywać zamiary Boga wobec Jego Kościoła. Dawajmy świadectwo słuchania Ducha Świętego wobec zgromadzonych w naszym lokalnym synodzie. Niech to, co usłyszymy, będzie rozeznane z pomocą Ducha Świętego przez tych, którzy formułować będą ostateczny głos z drogi synodalnej, przekazany później do koordynatorów diecezjalnych.

Pomocą w tym dziele niech będą najlepsze wzorce drogi synodalnej pierwszych lat Kościoła, w tym fragmenty Dziejów Apostolskich o zagrożeniach i groźbach (Dz 4, 1-31), zakłamaniu wobec wspólnoty i Ducha Świętego (Dz 5, 1-11), kryzysie struktur (Dz 6, 1-7), pierwszym prześladowaniu i śmierci Szczepana (Dz 7, 54 – 8, 3), przekroczeniu przez ewangelię granicy do świata pogańskiego (Dz 10, 1-48) czy o koniecznym posłuszeństwie wobec Ducha Świętego w głoszeniu ewangelii do pogan (Dz 13, 1-3; 16, 6-10). W tychże Dziejach odnajdziemy też wzorce szukania wskazań Ducha Świętego w czytanym słowie Bożym (Dz 1, 15-26; 8, 25-40; 15, 1-33) oraz rozeznawania i przyjmowania głosu osób, przez które przemawia żywy głos Ducha (Dz 11, 1-30; 13, 1-3; 21, 8-15).

Drodzy Bracia i Siostry, dnia 17 października 2021 rozpoczynamy synod na poziomie diecezji, a 14 listopada – w parafiach i tworzonych grupach. Dziś jest najwyższy czas, by podjąć modlitwę w intencji owoców synodalnego rozeznawania, która niech trwa do dnia podpisania dokumentów stanowiących owoce naszej wspólnej drogi. Możemy wybrać którąś spośród znanych modlitw, pieśni czy hymnów do Ducha Świętego. W obliczu rozpoczynającego się synodu najbardziej stosowna i „sprawdzona” jest modlitwa św. Jana XXIII, którą powszechnie odmawiano jeszcze przed otwarciem Soboru Watykańskiego II. Tą modlitwą, wołającą o cud podobny do nowej Pięćdziesiątnicy, módlmy się nie tylko dziś, na początku wspólnej drogi synodalnej:

„Panie, odnów dziś dla nas swoje cuda jakby przez nową Pięćdziesiątnicę. Spraw, by Twój Kościół, trwając jednomyślnie na modlitwie wraz z Maryją, Matką Jezusa i posłuszny przewodnictwu Następcy św. Piotra, mógł dalej rozszerzać królowanie naszego Boskiego Zbawiciela, królowanie prawdy, sprawiedliwości, miłości i pokoju. Amen.”

Na czas naszego błagania Ducha Świętego, zaangażowania w słuchanie Jego głosu, z nadzieją na obfite owoce rozpoczynającego się synodu przyjmijcie błogosławieństwo

W imię Ojca † i Syna † i Ducha Świętego †. Amen.

† Roman PINDEL

Biskup Bielsko-Żywiecki

Bielsko-Biała, 13 października 2021 r.

 

=======================================================

ZAGADNIENIA SYNODALNE

Celem obecnego synodu jest pełna wiary i słuchania natchnień bożych refleksja nad naszą wspólną drogą w Kościele. Do osiągnięcia tego celu konieczna jest pewna diagnoza, wysłuchanie i refleksja nad tym co było, co jest i czego oczekujemy, co możemy zmienić, aby nasz lokalny, ale i powszechny Kościół stał się Kościołem żywym, zjednoczonym i działającym w świecie.

Do tej refleksji mogą służyć poniższe zagadnienia - należy je potraktować jako wskazówki, nie jako ankietę. Należy skupić się na tych, które wydają się najbardziej istotne dla danej grupy synodalnej. Wartościowe będą również myśli, które nie wynikają z poniższych zagadnień, ale rodzą się w sercu dla dobra Kościoła.

Każda wypowiedź jest ważna i musi wynikać z wiary, być rozeznana na modlitwie, oparta na medytacji nad Słowem Bożym. Nie może być skupiona tylko na krytyce czy pochwałach (choć nie należy unikać ani jednego, ani drugiego). Prosimy o rzetelne, poważne podejście do problemu. Ufamy, że nasz głos może dużo zmienić.

Podejmijmy modlitwę i trud zaangażowania w tę sprawę, abyśmy prawdziwie podążali razem.

ZAGADNIENIA SYNODALNE

1.      Towarzysze podróży

Tego samego dnia dwaj z nich byli w drodze do wsi, zwanej Emaus, oddalonej sześćdziesiąt stadiów od Jerozolimy.  Rozmawiali oni z sobą o tym wszystkim, co się wydarzyło.  Gdy tak rozmawiali i rozprawiali z sobą, sam Jezus przybliżył się i szedł z nimi (Łk 24, 13-15).

Jakie jest Twoje doświadczenie wspólnotowego odkrywania Boga, bliźniego i siebie w Kościele?

Podkreśl wartość tego, co jest dobre, godne rozwinięcia i pogłębienia, wskaż również obszar wymagający poprawy, a może dostrzegasz wyraźny brak i masz pomysł jak temu zaradzić? Jak Kościół może i powinien wyjść naprzeciw oddalonym i pogubionym?

2.      Słuchanie

Kto ma uszy, niechaj posłyszy, co mówi Duchdo Kościołów(Ap 2, 7a).

Czy we wspólnocie wiary mam sprzyjające środki, by „usłyszeć” głos Boga? Czy słyszę głos bliźniego? Czy słyszę, co inni mówią w Kościele i o Kościele? Czy nie odrzucam z zasady poglądów innych niż swoje? Na ile sam jestem słuchany? Jakie mogą być powody „głuchoty” w Kościele i jak tej „chorobie” zaradzić?

3.      Zabieranie głosu

W nocy Pan przemówił do Pawła w widzeniu: «Przestań się lękać, a przemawiaj i nie milcz, bo Ja jestem z tobą i nikt nie targnie się na ciebie, aby cię skrzywdzić, dlatego że wiele ludu mam w tym mieście». Pozostał więc i głosił im słowo Boże  (Dz 18, 10-11a).

Czy jestem przygotowany, by zabrać głos we wspólnocie Kocioła? Czy jestem gotów w sposób odważny, szczery i odpowiedzialny wypowiedzieć się na ważne dla mnie zagadnienia? Jeśli nie – na jakie przeszkody napotykam? Czego się obawiam? Dlaczego milczę? Gdzie dostrzegam winę braku szczerości i odwagi w wypowiedziach wiernych, dlaczego modne jest „szemranie”, a brak konstruktywnej rozmowy? Czy dbam o to, aby nie skupiać się tylko na krytyce i własnym „ja”, lecz na tym, co może pozytywnie wpłynąć na moją wspólnotę?

4.      Celebrowanie

Trwali oni w nauce Apostołów i we wspólnocie, w łamaniu chlebai w modlitwach (Dz 2, 42).

Jakie jest moje doświadczenie wspólnotowych celebracji – zwłaszcza przeżywanej Eucharystii i nabożeństw? Co dla mnie jest najistotniejsze? Co mogę podkreślić jako wyjątkowe i ważne? Jakie mankamenty dostrzegam? Co przeszkadza w pełnym wejściu w doświadczenie wiary? Czy liturgia, celebrans i jej oprawa przybliżają mnie do Sacrum? Jak wspólnotowe doświadczenie wiary umacnia mnie w codzienności, wskazuje kierunek działania, motywuje do świętości i inspiruje do zaangażowania w budowanie cywilizacji opartej na Ewangelii? Czy widzę obszar osobistego zaangażowania w celebrację? Jakie przeszkody/braki dostrzegam w życiu liturgicznym Kościoła?

5.      Współodpowiedzialni

Różne są dary łaski, lecz ten sam Duch; różne też są rodzaje posługiwania, ale jeden Pan; różne są wreszcie działania, lecz ten sam Bóg, sprawca wszystkiego we wszystkich (1Kor 12, 4-6).

W Kościele każdy ma swoje miejsce i zadanie – różnorodność talentów, umiejętności i pasji winno służyć bliźnim w drodze wiary i poprawie jakości życia w codzienności. Jak moje doświadczenie życie weryfikuje tę prawdę? Jakie przeszkody i zaniedbania dostrzegam? Jak Kościół może współpracować z zaangażowanymi w dobro wspólne – społecznikami, politykami, naukowcami, pedagogami, zatroskanymi o ochronę praw człowieka czy ekologię? Czy we współczesnym świecie dostrzegam szansę na budowanie elit opartych o wartości chrześcijańskie?

6.      Dialog w Kościele i społeczeństwie

Jezus zmęczony drogą siedział sobie przy studni. Było to około szóstej godziny.  Nadeszła [tam] kobieta z Samarii, aby zaczerpnąć wody. Jezus rzekł do niej: «Daj Mi pić!» (Łk 4, 6b-7).

Gdybyś miał dzisiaj wyobrazić sobie Kościół jako budowlę – byłby bardziej niedostępną twierdzą, czy domem z pięknym ogrodem, do którego każdy ma wstęp, zaproszenie do rozmowy i poszukiwania prawdy? Jakie jest twoje doświadczenie dialogu w Kościele? Jakie cechy dobrego dialogu możesz wymienić, które winny być obecne w praktyce życia Kościoła – m.in. w parafii, w relacji z poszukującymi i niewierzącymi, z instytucjami świeckimi?

7.      Ekumenizm

Ojcze Święty, zachowaj ich w Twoim imieniu, które Mi dałeś, aby tak jak My stanowili jedno (J 17, 11b).

W naszej diecezji żyją obok siebie katolicy i ewangelicy, a w czasach emigracji zarobkowej, także liczna grupa wyznawców prawosławia. Jakie działania na rzecz jedności chrześcijan mogę wymienić? Jakie inicjatywy są płaszczyzną spotkania wszystkich ochrzczonych? Jak zachować troskę o tożsamość religijną przy poszukiwaniu dróg jedności? Na jakie przeszkody natrafia ruch ekumeniczny? Jakie możliwości pogłębienia i ożywienia inicjatyw ekumenicznych dostrzegam?

8.      Władza i uczestnictwo

Gdy wyszedł około godziny trzeciej, zobaczył innych, stojących na rynku bezczynnie i rzekł do nich: «Idźcie i wy do mojej winnicy» (Mt 20, 3-4).

Zarządzenie w Kościele, jak mogę je scharakteryzować? Jaki wpływ na określanie celów duszpasterskich i gospodarczych w parafii mają wierni świeccy – szczególnie Parafialna Rada Duszpasterska i Rada Ekonomiczna? Na ile ich rekomendacje są respektowane? Czy widzę realną szansę na synodalny (realizowany wspólnie), uporządkowany system zarządzania, weryfikowania rekomendacji, podejmowania decyzji, odpowiedzialności i oceny jakości działań? Jakie zalety, a jakie trudności widzę w większym zaangażowaniu świeckich w szeroko rozumiane życie Kościoła – od parafii począwszy? Jak wierni świeccy mogli by przedstawiać swoje stanowisko w sprawach dotyczących parafii, dekanatu, diecezji?

9.      Rozeznawanie i podejmowanie decyzji

Umiłowani, nie dowierzajcie każdemu duchowi, ale badajcie duchy, czy są z Boga, gdyż wielu fałszywych proroków pojawiło się na świecie (1J 4, 1).

Jakimi zasadami kieruję się dokonując ważnych wyborów życiowych? Jak rozwiązuję problemy? W oparciu o jaki system wartości dążę do obranych celów?

10.  Formowanie się w synodalności

Jeden duch i jedno serce ożywiały wszystkich wierzących. Żaden nie nazywał swoim tego, co posiadał, ale wszystko mieli wspólne (Dz 4, 32).

Jakie nadzieje wiążę z drogą synodalną dla Kościoła? Jak mogę się w nią zaangażować, by przyniosła jak najlepsze owoce i jakich środków oczekuję od Kościoła w tym względzie? Jakie działania należy podjąć w formowaniu wiernych dla twórczego podążania razem?

PROPOZYCJA DLA GRUP SYNODALNYCH DZIECI I MŁODZIEŻY MŁODSZEJ

Materiały synodalne proponują następujące formy zaangażowania, zwłaszcza dzieci i młodzieży:

Podejście narracyjne

Opowiadanie lub pisanie własnej historii wiary i podróży z Kościołem. Można zaprosić uczestniczących w spotkaniu do opowiedzenia swojej historii, swojego poglądu na wiarę i Kościół (z dostosowaniem do grup wiekowych). Można zaprosić małą grupę osób do napisania wspólnego tekstu; następnie poprosić inne grupy, które mogłyby zareagować na ten tekst i skomentować go z własnego punktu widzenia. Otworzyć się na słuchanie historii życia innych i podzielić się z grupami.

Warto poprosić o powiedzenie tego, czym jest Kościół, dlaczego jest potrzebny w drodze wiary i czego potrzeba, aby „iść razem z Jezusem”. Zapytać o określenie kluczowych słów dla swego doświadczenia wspólnej drogi w Kościele. Istotne, by zapytani wyjaśnili, dlaczego przywołali to czy inne słowo. Uczestnicy mogą następnie wybrać, które słowa są najbardziej znaczące i najbardziej odpowiednie do przekazania przesłania grupy.

Wykorzystanie obrazów i twórczości artystycznej

Komunikacja za pomocą obrazów pozwoli znaleźć obrazy, które najlepiej oddają to, co oznacza dla nich wspólna droga w Kościele. Uczestnicy mogą podzielić się tym, dlaczego wybrali ten konkretny obraz. Na podstawie tych wymian można napisać wspólny tekst.

Indywidualna lub wspólna twórczość artystyczna. Uczestnicy są proszeni o narysowanie obrazu Kościoła, w którym idą razem, i są proszeni o skomentowanie swojego rysunku. Ludzie mogą również wspólnie tworzyć twórczość artystyczną jako sposób wizualnego przedstawienia Kościoła lub swojego miejsca w nim. Można poprosić następnie uczestników o podzielenie się tym, co stworzyli; ich komentarze mogą być następnie przekazywane, a także ich prace twórcze. 

Wydział katechetyczny przygotuje konspekty do wykorzystania w ramach katechezy i spotkań formacyjnych.